ΕΝΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ – ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΟΦ
ΘΕΜΑ: Η οικονομική εκμετάλλευση των εργαζομένων.
ΔΟΜΗ:
1η Ενότητα: §1 -4 «Tις προάλλες... ψιθύρισε»: H φάρσα του εργοδότη στη δασκάλα.
2η Ενότητα: §5 «Πετάχτηκα ... και βγήκε»: H αποκάλυψη της φάρσας και η παθητική
στάση της δασκάλας.
Στο κείμενο αυτό ο συγγραφέας με απλό και κάπως αστείο τρόπο παρουσιάζει το πρόβλημα της οικονομικής εκμετάλλευσης των ανθρώπων από τους ισχυρούς, κάτι που ήταν πολύ συνηθισμένο στη Ρωσία της εποχής του Τσέχωφ που τα κύρια χαρακτηριστικά ήταν η φτώχεια και η εξαθλίωση. Αυτό όμως που προβάλλεται ιδιαίτερα έντονα είναι η παθητική στάση της νεαρής δασκάλας , για να τονίσει ότι πολλές φορές οι ίδιοι οι άνθρωποι ευθύνονται για το γεγονός ότι πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης.
Ο Τσέχωφ δίνει μήνυμα προς τους ανθρώπους να είναι αγωνιστικοί, δυναμικοί και να διεκδικούν τα δικαιώματα τους αλλιώς θα πέσουν θύματα κάποιων σκληρών και αδίστακτων ανθρώπων. Οι άνθρωπο δεν πρέπει να είναι δουλικοί αλλά να έχουν αξιοπρέπεια, αυτοσεβασμό και αυτοπεποίθηση
Αφηγηματικά στοιχεία
Αφηγητής: πρωταγωνιστής, δραματοποιημένος (ομοδιηγητικός), συμμετέχει στα δρώμενα και αφηγείται σε α΄ γραμματικό πρόσωπο.Εστίαση: εσωτερική
Αφηγητής: πρωταγωνιστής, δραματοποιημένος (ομοδιηγητικός), συμμετέχει στα δρώμενα και αφηγείται σε α΄ γραμματικό πρόσωπο.Εστίαση: εσωτερική
Χώρος: το σπίτι του αφηγητή
Χρόνος: δεν προσδιορίζεται
Αφηγηματικοί τρόποι
Το διήγημα στηρίζεται κυρίως στο διάλογο μέσα από τον οποίο διαγράφονται οι χαρακτήρες των ηρώων, υπάρχει όμως και η περιγραφή (αντιδράσεις και κινήσεις της Ιουλίας).
Πολύ λίγα είναι τα σημεία στα οποία αφηγείται τα γεγονότα. Έτσι το κείμενο μοιάζει με ένα μικρό μονόπρακτο θεατρικό έργο
Ο αφηγητής
Στη σκηνή παρακολουθούμε τους υπολογισμούς που κάνει ο πρωταγωνιστής, ο οποίος είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού, για να πληρώσει τη δασκάλα των παιδιών του. Οι υπολογισμοί κρύβουν το στοιχείο της απάτης και ο εργοδότης παρουσιάζεται ως ένας άνθρωπος ψεύτης, απατεώνας και εκμεταλλευτής μιας αθώας κοπέλας, ως ένας σκληρός και απάνθρωπος εργοδότης που προσπαθεί να αφαιρέσει χρήματα από το μισθό της δασκάλας. Στο τέλος όμως φαίνεται ο πραγματικός του χαρακτήρας: είναι ένας άνθρωπος τίμιος, δίκαιος στις συναλλαγές του αν και θα μπορούσε να εξαπατήσει τη νεαρή δασκάλα λόγω της κοινωνικής του θέσης και της οικονομικής του δύναμης.
Λυπάται και αγανακτεί με το γεγονός ότι κάποιοι πλούσιοι φέρονται άσχημα στους αδύναμους και ανυπεράσπιστους ανθρώπους .Δείχνει τη διάθεση να συμβουλεύσει την κοπέλα ώστε να μάθει να διεκδικεί τα δικαιώματα της και να την προστατεύσει από μελλοντικές αδικίες.
Ο τρόπος με τον οποίο ενεργεί φανερώνει έναν άνθρωπο με υψηλό μορφωτικό επίπεδο που ξέρει να εκτιμά τον κόπο των άλλων και έναν άνθρωπο προοδευτικό και ανοιχτόμυαλο.
Η δασκάλα
Ο Τσέχωφ σκιαγραφεί το χαρακτήρα της δεσποινίδας Ιουλίας ως ένα ακραίο παράδειγμα δειλής και παθητικής συμπεριφοράς. Όλη η εικόνα και η ψυχολογία της νεαρής κοπέλας συγγενεύει με τους δραματικούς ήρωες του Τσέχωφ που αδυνατούν να πάρουν την τύχη στα χέρια τους και γίνονται έρμαια της τύχης τους. Η δεσποινίς Ιουλία είναι δειλή, αντιμετωπίζει τον εργοδότης της με φόβο, δεν έχει το θάρρος να διεκδικήσει τα δικαιώματα της και γίνεται το εύκολο θύμα του καθενός. Είναι πολύ αδύναμος χαρακτήρας, δεν έχει αυτοπεποίθηση, τρέμει, κλαίει, αποδέχεται τα πάντα μοιρολατρικά. Δεν ξέρει τι σημαίνει να αγωνίζεσαι, να διεκδικείς τα δικαιώματα σου, να υψώνεις το ανάστημα σου, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις, έχει έλλειψη αυτοσεβασμού, και αξιοπρέπειας. Δεν έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητες της και φτάνει στο σημείο να ευχαριστεί κιόλας τον εργοδότης της για αυτά τα λίγα που της δίνει. Με την παθητική της στάση προκαλεί την εκμετάλλευση της.
Γλώσσα- ύφος
Η γλώσσα είναι απλή, άμεση,παραστατική ,κατανοητή, με σύντομες, λιτές και περιεκτικές φράσεις και το ύφος είναι απλό και λιτό(απουσιάζουν τα σχήματα λόγου) , γρήγορο, ζωντανό και παραστατικό χάρη στο διάλογο,με χιουμοριστική διάθεση, ρεαλιστικό (απεικονίζει την πραγματικότητα) - θεατρικό (διάλογος).
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: Προσωποποιήσεις: §2 «νευρικός βήχας», §4 «η φωνή της έτρεμε» Mεταφορές: §3 «να’χεις τα μάτια σου τέσσερα», § 5 «σκληρό μάθημα»
Παρομοιώσεις: §5 «σαν χαζή» Eπαναλήψεις: §4 «όλα όλα», «Tρία ... τρία, τρία... ένα και ένα.», §5 «Oι άλλοι δε μου ’διναν τίποτα!... Δε σου ’διναν τίποτα» Eικόνες: §2 «H Iουλία έγινε κατακόκκινη», «Tο αριστερό μάτι της Iουλίας … δεν έβγαλε άχνα», §4 «Tα μάτια της Iουλίας ... πάνω στη μύτη της», «Kαι της έδωσα... τα έβαλε στην τσέπη της», §5 «Πετάχτηκα ορθός... στο γραφείο». Aντιθέσεις: §2 «Tην έπιασε νευρικός βήχας... δεν έβγαλε άχνα», §5 «εγώ σε έκλεψα, σε λήστεψα! Kαι μου λες κι ευχαριστώ;», «Oι άλλοι δε μου ’διναν τίποτα!...»
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ Εργοδότης: συμπάθεια προς τη δασκάλα, ανησυχία για το μέλλον της, προσπαθεί να αφυπνίσει τη δασκάλα και να της υποδείξει με πατρικό ενδιαφέρον τη στάση που πρέπει να κρατά απέναντι σε άτομα που προσπαθούν να την εκμεταλλευτούν Δασκάλα: ταραγμένη, αμήχανη, νευρική
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ O εργοδότης της δασκάλας Στην αρχή επιθετικός, αυταρχικός, παράλογος, σκληρός, άκαρδος, χωρίς συναισθήματα Tελικά (μετά την αποκάλυψη της φάρσας): δίκαιος, συμπονετικός, έξυπνος και ευρηματικός, προστατευτικός, ευαίσθητος
H δασκάλα: άβουλη, παθητική, υποταγμένη, δουλοπρεπής, δειλή, αδυνατεί να πάρει τη ζωή στα χέρια της, δεν υπερασπίζεται τον εαυτό της, δέχεται αδιαμαρτύρητα τις άδικες δικαιολογίες του διευθυντή, χωρίς να σηκώνει κεφάλι, μόνο μουρμουρίζει τις διαφωνίες της. Γενικά ο χαρακτήρας της δασκάλας αντιπροσωπεύει σε μεγάλο ποσοστό τη γυναικεία ψυχολογία και συμπεριφορά των παλαιότερων χρόνων
1οΦύλλο εργασίας
ΟΜΑΔΑ 1 : ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ‘’ΤΙ’’ ΚΑΙ ΤΟΥ ‘’ΠΩΣ’’ ΤΟΥ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ
- Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τo θέμα του διηγήματος.
- Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα που αφορά στη δομή του διηγήματος:
| ΔΟΜΗ | ΕΝΟΤΗΤΕΣ | ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ |
| 1η ενότητα | ||
- Να παρουσιάσετε ένα παράδειγμα για το κάθε χαρακτηριστικό της γλώσσας και του ύφους του διηγήματος που σας δίνεται:
| Ζωντανό, παραστατική ΟΜΑΔΑ 3: ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
1.Να αναπτύξετε μια παράγραφο με τίτλο ‘’αφηγητής ‘’στην οποία σε συνεχή λόγο και με τη χρήση κατάλληλων συνδετικών λέξεων – φράσεων θα δίνετε απαντήσεις στις παρακάτω ερωτήσεις: Ποιος μιλάει κατά τη γνώμη σας; Σε ποιο πρόσωπο ; Διατηρείται το ίδιο πρόσωπο αφήγησης σε όλο το διήγημα; Να ενισχύσετε την απάντησή σας με παραδείγματα που θα αντλήσετε από το κείμενο.
2.Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα που αφορά στους αφηγηματικούς τρόπους που εντοπίζετε στο διήγημα.
ΟΜΑΔΑ 4 : ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΤΟΥ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ
2.Να σχολιάσετε σε μια σύντομη παράγραφο τον τίτλο του κειμένου .
2ο Φύλλο εργασίας
ΟΜΑΔΑ 1:
Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με στοιχεία που θα αντλήσετε από το κείμενο:
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Φαντάσου ότι η ιστορία δεν τελειώνει έτσι. Γράψε ένα διαφορετικό τέλος, στο οποίο η δασκάλα αντιδρά δυναμικά απέναντι στον εργοδότη της (100-150 λέξεις).
ΟΜΑΔΑ 2 : ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ
1.Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα που αφορά στα χαρακτηριστικά της ψυχολογίας, της προσωπικότητας και της στάσης ζωής του εργοδότη, όπως αυτά διαγράφονται καθώς εξελίσσεται το διήγημα.
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Φαντάσου ότι είσαι ο εργοδότης. Να παρουσιάσεις τα συναισθήματά σου για την Ιουλία καθώς και τις εντυπώσεις και τις σκέψεις σου μετά το τέλος του επεισοδίου λαμβάνοντας υπόψη σου και τις τελευταίες αντιδράσεις της Ιουλίας.
ΟΜΑΔΑ 3 : ΙΟΥΛΙΑ
β)Στη συνέχεια να καταγράψεις τα συμπεράσματά σου σε μια μικρή παράγραφο , προσπαθώντας να αιτιολογήσεις τη στάση που επιλέγει η Ιουλία από την αρχή ως το τέλος του διηγήματος .
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Φαντάσου ότι είσαι η Ιουλία . Να περιγράψεις στο ημερολόγιό σου τα συναισθήματα που δοκίμασες σε όλη τη διάρκεια της σκηνής που εκτυλίχθηκε στο γραφείο του εργοδότη σου (100-150 λέξεις).
ΟΜΑΔΑ 4: ΜΑΘΗΤΗΣ ΙΟΥΛΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Φαντάσου ότι είσαι ο μαθητής / μαθήτρια της Ιουλίας και είχες παρακολουθήσει τη σκηνή ανάμεσα στον πατέρα σου και στη δασκάλα σου. Να ετοιμάσεις μία ομιλία την οποία θα της απευθύνεις κρίνοντας τη στάση της (100-150 λέξεις).
|
