ΓΙΑΤΙ – ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΓΚΛΗΣ

ΓΙΑΤΙ – ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΓΚΛΗΣ
Το διήγημα ανήκει στη συλλογή διηγημάτων με τίτλο Δεν υπάρχουν Αμαρτωλοί (1956) και εστιάζεται στο αντιπολεμικό μήνυμα που ενδιαφέρει τον Μαγκλή. Ο συγγραφέας μελετά εδώ τις ενστικτώδεις αντιδράσεις της αυτοάμυνας σε κατάσταση κινδύνου, μέσα σε συνθήκες πολεμικής σύγκρουσης και αντιμετωπίζει με κατανόηση και γνώση των ανθρώπινων ενστίκτων την επίθεση του στρατιώτη προς τον εχθρό.

Το κείμενο αποτελεί µια ηχηρή διαµαρτυρία του συγγραφέα απέναντι στον παραλογισµό του πολέµου και ταυτόχρονα, µια φιλειρηνική έκκληση προς όλους τους λαούς,ανεξάρτητα από εθνικότητα, γλώσσα, πολιτισµό.

ΘΕΜΑ: Η τρέλα και ο παραλογισμός του πολέμου, καθώς και η αλλοτρίωση του ανθρώπου κάτω από τέτοιες συνθήκες.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ  ΚΕΝΤΡΑ

Πόλεμος και απάνθρωπη βία

Θύτες και θύματα, νικητές και ηττημένοι

Ειρήνη και ανθρωπισμός εναντίον πολέμου και θηριωδίας

-       Το περιεχόμενο του κειμένου είναι αντιπολεμικό (σ^’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τα λογοτεχνικά κείμενα που παρουσιάζουν τον πόλεμο από πλευρά ανθρωπιστική, ρεαλιστικά και χωρίς εξιδανικεύσεις - και φυσικά με απορριπτικό τρόπο, τονίζοντας τα δεινά και τις εφιαλτικές στιγμές του, με στόχο να τονίσουν τη σημασία της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών και την αγάπη ως κύρια ανθρωπιστική αξία).

ΣΚΟΠΟΣ - ΣΤΟΧΟΣ Ο πόλεμος είναι καταστροφικός, έχει μόνο θύματα, είναι ένα τραγικό γεγονός με αρνητικές μόνο συνέπειες. Ο συγγραφέας θέλει ουσιαστικά να στείλει ένα αντιπολεμικό μήνυμα και να κηρύξει την ανάγκη για ειρήνη και συναδέλφωση των λαών

Τίτλος. Ο τίτλος του κειμένου είναι μια μονολεκτική ερώτηση, η οποία αποδίδει πυκνή δραματική ένταση, απορία, παράπονο και διαμαρτυρία. Φωτίζει την έλλειψη αποδεκτών λογικών επιχειρημάτων για την ύπαρξη και τη διαιώνιση του εγκληματικού φαινομένου που ονομάζεται πόλεμος (δεν υπάρχει λογική απάντηση στο «γιατί συμβαίνει;»). Επιπλέον προβάλλει μια έντονη αίσθηση λύπης, οδύνης και συντριβής για τη σπατάλη της ζωής και την ταπείνωση του ανθρώπου στο πλαίσιο του πολέμου.Είναι μια συναισθηματική κραυγή που απευθύνεται στη συνείδηση και την κρίση των ανθρώπων, καλώντας τους να αντιληφθούν το θανατηφόρο παραλογισμό του πολέμου.
 ΔΟΜΗ 
1η Ενότητα: «Σουρούπωνε … να ξεχάσει»: Το τέλος της μέρας και της μάχης 
2η Ενότητα: «Ο νέος στρατιώτης … να δει»: Το νερό της πηγής 
3η Ενότητα: «Ένας άλλος στρατιώτης … έτρεχε»: Ο νεαρός στρατιώτης σκοτώνει το συνάνθρωπό του
 4η Ενότητα: «Μεσοστρατίς… δεν άκουγε»: Η μετάνοια του νεαρού στρατιώτη 

ΕΙΔΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στο αφηγηµατικό περιεχόµενο δεν υπάρχουν τοπικοί, χρονικοί ή ονοµατικοί προσδιορισμοί, ώστε να µπορούµε να εντοπίσουμε το πότε, πού και ανάµεσα σε ποιους συµβαίνουν τα διαδραµατιζόµενα. Αυτή είναι προφανώς µια επιλογή του συγγραφέα, ο οποίος επιζητεί να δείξει ότι σε έναν πόλεµο δε µετράει ποιος έχει το δίκιο και ποιος το άδικο, αλλά το γεγονός ότι οι εµπόλεµοι χάνουν την ανθρωπιά τους και γίνονται εναλλάξ αθώα θύµατα και σκληροί θύτες.

Πάνω ακριβώς σε αυτή την απουσία προσδιορισμών αναπτύσσεται ο λογοτεχνικός µύθος, του οποίου το χαρακτηριστικό γνώρισµα είναι οι συνεχείς ανατροπές. Ο νέος στρατιώτης τη µια στιγµή προκαλεί τη συµπάθεια του αναγνώστη, αφού παρουσιάζεται ως θύµα ενός πολέµου που τον έχει διαφθείρει ηθικά, τον κρατά µακριά από αγαπηµένα πρόσωπα και δεν τον αφήνει νααπολαύσει «την όµορφη ζωή του ανθρώπου»[1], την άλλη στιγµή όµως προκαλεί την απέχθεια του αναγνώστη, αφού γίνεται ο ίδιος σκληρός εκτελεστής ενός συνανθρώπου του. Στη συνέχεια ο εκτελεστής στρατιώτης µετατρέπεται σε τραγικό θύµα, καθώς µετανιώνει φρικτά και συντρίβεται ο ίδιος από την πράξη του. Η τελευταία εικόνα του στρατιώτη-θύτη να κρατά στην αγκαλιά του και να ζητά συγχώρεση από το στρατιώτη-θύµα σφραγίζει δραµατικά την ιστορία και δίνει σαφέστατο αντιπολεµικό µήνυµα.

Αξιοσημείωτο είναι ακόµα ότι ο συγγραφέας βάζει τις ίδιες σκέψεις και τα ίδια λόγια στους δυο στρατιώτες, θέλοντας να δείξει ότι, παρά τις διαφορές τους, όλοι οι άνθρωποι έχουν κοινές ανάγκες, συναισθήµατα, αγωνίες και πόνους. Η επαναλαµβανόµενη προσφώνηση «αδερφέ µου», άλλωστε, δίνει το µήνυµα της συναδέλφωσης και της ανθρώπινης αλληλεγγύης.

Κοινά σημεία των αντίπαλων στρατιωτών

-         ίδιες επιθυμίες

-         ίδια απλά ανθρώπινα όνειρα

-         ίδιες συναισθηματικές ανάγκες

-         ίδια λαχτάρα για ζωή

-         έχουν αφήσει πίσω τους οικογένεια που περιμένει με αγωνία την επιστροφή τους

 

• μέσα από αυτά ο συγγραφέας θέλει να τονίσει ότι όλοι οι άνθρωποι, παρά τις διαφορές τους (π.χ. διαφορετική εθνικότητα) στο βάθος είναι ίδιοι
• για το λόγο αυτό δεν προσδιορίζεται ούτε ο τόπος, ούτε ο χρόνος, ούτε τα πρόσωπα της ιστορίας: το περιστατικό αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε κάθε πόλεμο, σε κάθε εποχή, σε κάθε λαό (πανανθρώπινη, καθολική & διαχρονική διάσταση)
• κάθε στρατιώτης είναι θύμα του πολέμου, είτε σκοτώσει, είτε σκοτωθεί

Οι ψυχικές διακυμάνσεις του νεαρού στρατιώτη
 1. επαφή με τη φύση: απλός, ήρεμος, χαρούμενος άνθρωπος
 2. εμφάνιση εχθρού: καχύποπτος, σκληρός & αδίστακτος πολεμιστής
 3. πυροβολισμός εχθρού: αμηχανία, καθώς αρχικά δε συνειδητοποιεί τι έχει κάνει 
4. βλέμμα & πόνος πληγωμένου: ενοχές & πόνος, ταυτίζεται με τον πληγωμένο εχθρό του, νιώθει πανικό κι έτσι τρέπεται σε φυγή 
5. στα μισά της διαδρομής σταματά: προσπαθεί να ηρεμήσει & να συγκεντρωθεί, αλλά δεν μπορεί λόγω της έντονης συναισθηματικής κατάστασης που βρίσκεται
 6. κατεβαίνει τρέχοντας την πλαγιά: θέλει να προφτάσει να σώσει τον πληγωμένο και παρακαλεί το θεό να τον σώσει. ταραχή, αγωνία, τύψεις, πόνος για το συνάνθρωπό του & οίκτος για τον εαυτό του 
7. ο πληγωμένος είναι ακόμα ζεστός: προσωρινή ανακούφιση, εξακολουθεί να τρέμει από αγωνία.
 8. φροντίζει τον πληγωμένο: ειλικρινής μετάνοια, πόνος, συντριβή, ανάγκη να λυτρωθεί, εξομολόγηση, ευαίσθητη ψυχή, τρυφερότητα
 9. ο νεαρός στρατιώτης συνειδητοποιεί ότι ο πόλεμος ήταν αυτός που τον έκανε απάνθρωπο & τον γέμισε μίσος για το συνάνθρωπό του Η τραγικότητα του νεαρού στρατιώτη - είναι και αυτός θύμα του πολέμου - ο πόλεμος τον έχει κάνει άγριο & απάνθρωπο - αναγκάζεται να σκοτώσει από φόβο μήπως προλάβει και τον σκοτώσει ο άλλος - τυφλωμένος από τη μανία του πολέμου βλέπει παντού εχθρούς - όταν συνειδητοποιεί την πράξη του, αισθάνεται ενοχή, μετανιώνει, ζητάει συγχώρεση από το θύμα του - τονίζει ότι δεν είναι φονιάς, αλλά αναγκάστηκε να γίνει εξαιτίας του πολέμου 

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

Προσωποποιήσεις: §16 Ένα σκληρό χέρι έσφιγγε την καρδιά του νέου στρατιώτη, §22 Η νύχτα κατέβηκε ολούθες και απλωμένο σκοτάδι τους τύλιξε
 Μεταφορές: §3 Η φλόγα έσβησε από τα σωθικά του, §17 Τα μάτια καίγανε 
Παρομοιώσεις: §24 σα να’ τανε φίλοι παλιοί, σα να’ τανε αδέρφια. 
Ασύνδετο σχήμα: §3 Ο νέος στρατιώτης ακούμπησε…πεντακάθαρο νερό, § 6 Ένας άλλος στρατιώτης, οχτρός…να ευχαριστήσει το Θεό 
Επαναλήψεις: §18 λυπήσου τον, λυπήσου με, §21 Αδερφέ μου, του’λεγε… αδερφέ μου…, §22 δεν είμαι φονιάς…δεν είμαι φονιάς, ξέχασα πως είμαι άνθρωπος, ξέχασα πως είσαι άνθρωπος 
Εικόνες: στο κείμενο δεσπόζουν αρκετές εικόνες(περιγραφές της φύσης & δραματικές αναπαραστάσεις του πληγωμένου)  
 ο πρώτος στρατιώτης που νιώθει να ξαναγίνεται άνθρωπος και πλημμυρίζει από χαρούμενη συγκίνηση για τη ζωή, 
 ο άλλος στρατιώτης που τον τρομάζει ο θάνατος και εκλιπαρεί σιωπηλά για τη ζωή του, 
 ο θύτης και το θύμα, δίπλα δίπλα, με την τραγική «κάθαρση» να έχει οδηγήσει στην αγάπη και τη συναδέλφωση,
  η αγωνία του θανάτου και το ανθρώπινο παράπονο στη ματωμένη όψη του πληγωμένου, 
 η φυγή του πρώτου στρατιώτη στο βουνό, η περισυλλογή του και η ξαφνική απόφαση της επιστροφής στην πλαγιά, που υποβάλλουν την αίσθηση της έντονης ψυχολογικής πίεσης,
  η μεταφορά του ετοιμοθάνατου στη γουρνίτσα, με τον τρυφερό σεβασμό και το ευλαβικό δέος που αναλογεί σε ιδιαίτερα αγαπημένα πρόσωπα. 
• Νοερές εικόνες: 
 το αγκάλιασμα της μάνας και το τρυφερό φίλημα στα μάτια, δείγμα ιερού σεβασμού και υπόσχεση αφοσίωσης, 
 ένα ερωτευμένο ζευγάρι που κάνει σχέδια και όνειρα για το μέλλον (μια κοπελίτσα... στο χωριό).
  ο στρατιώτης που πλησιάζει το θύμα του, αλλά, είναι «νευρικός» γεμάτος αβεβαιότητα και ανασφάλεια, καθόλου ήσυχος και ευχαριστημένος με την πράξη του
Αντιθέσεις: §1 & 2 Λίγη ώρα πριν έπεφτε ακόμη αραιό λιανοντούφεκο - Όμως τώρα ήταν πλέρια ησυχία, §8 διψασμένος από την ολοήμερη κάψα - να του δροσίσει τα πυρωμένα σωθικά, §24 φονιά και θύμα, γαλήνη φύσης ≠ πολεμικό μίσος ανθρώπου
Xιαστό (χτύπαγαν τα μηνίγγια, το κεφάλι βούιζε)
 ΓΛΩΣΣΑ 
Απλή, λιτή 
Ιδιωματικές λέξεις (λόγος των απλών ανθρώπων της ελληνικής υπαίθρου-δεκαετία 1950-60)
Σύνθετες ποιητικές λέξεις που προσδίδουν γλαφυρότητα και ποιητικότητα.
Ύφος

Απλό και συγκινητικό, γλαφυρό, δραματικό , λυρικό και ποιητικό στη 2^η και στην τελευταία παράγραφο

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 

- αφήγηση: γραμμική (τα γεγονότα παρουσιάζονται σε χρονολογική σειρά)
 - αφηγητής: παντογνώστης (αφηγείται σε τρίτο πρόσωπο) - εστίαση: μηδενική Χαρακτηρισμός νεαρού στρατιώτη - απλός άνθρωπος - ευαίσθητος - γεμάτος όνειρα για το μέλλον - ευσεβής / πιστός στο Θεό - θύμα του πολέμου 
Ψυχογραφία νεαρού στρατιώτη - νοσταλγία για πατρίδα και αγαπημένα πρόσωπα - μίσος για τον πόλεμο - ενοχές 
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ: αφήγηση, μονόλογος – σκέψεις, περιγραφή, υποθετικός διάλογος.
Το τραγικό πρόσωπο της ιστορίας. 
Στην αρχαία ελληνική τραγωδία τραγικό είναι το πρόσωπο που κάνει κάποιες ενέργειες, αγνοώντας ότι αυτές θα οδηγήσουν το ίδιο ή και άλλα πρόσωπα σε συμφορές, γιατί έτσι έχουν αποφασίσει οι θεοί και η μοίρα (είναι έρμαιο και θύμα των θεών και της μοίρας). Τελικά αισθάνεται ενοχές για τις πράξεις του, για το αποτέλεσμα των οποίων στην πραγματικότητα δεν είναι υπεύθυνο.

Με την ευρύτερη έννοια του ορισμού της τραγικότητας, στο διήγημα τραγικόπρόσωπο είναι ο νέος στρατιώτης, αυτός που σκότωσε τον άλλο, γιατί είναι και αυτός θύμα, όχι της μοίρας και των θεών, αλλά ενός πολέμου που τον έχει αλλοτριώσει, τον έχει εξαγριώσει και εξαχρειώσει, τον έχει κάνει να σκέφτεται μόνο τον εαυτό του (όπως λέει κι ο Γιάννης Ρίτσος "Μας έπνιξαν το φως και τη χαρά,
στεγνώσαν την ψυχή μας και το σώμα, μα κάτι μέσα μας κυλά βουερά και ξέσπασμα δε βρήκε κάπου ακόμα") και να αγωνίζεται μόνο για την επιβίωσή του. Σ' αυτή την προσπάθεια του αναγκάζεται να σκοτώσει, γιατί τρέμει μήπως προλάβει και τον σκοτώσει ο άλλος. Και αυτό το κάνει εν ψυχρώ, γιατί εκείνη τη στιγμή είναι τόσο τυφλωμένος, ώστε δε βλέπει απέναντι του έναν άνθρωπο-αδερφό, παρά βλέπει παντού εχθρούς. Έτσι, ενώ στην αρχή έδωσε την εντύπωση ανθρώπου με ευαισθησία, που εκτιμάει τη ζωή και τις χαρές της, μόλις ένιωσε κάποια απειλή, ξέχασε πως είναι άνθρωπος και πως έχει απέναντί του τον αδερφό του και έγινε ο αδίσταχτος πολεμιστής, που τον έχουν μάθει να σκοτώνει.

Ωστόσο, όταν συνειδητοποιεί την ανηθικότητα της πράξης του, αισθάνεται ενοχή, μετανιώνει και προσπαθεί γεμάτος συντριβή να εξιλεωθεί, ζητώντας συγχώρεση από το θύμα του και τονίζοντας ότι δεν το ήθελε, δεν είναι φονιάς καιότι υπεύθυνοι για το κακό που έγινε είναι αυτοί οι κακούργοι(όσοι προξενούν τους πολέμους), που ήθελαν να τον κάνουν να ξεχάσει ότι είναι άνθρωπος.

Ερμηνεία ιδιαίτερων σημείων.
 «Θε μου, όμορφη ‘ναι η ζωή του ανθρώπου»: η αυθόρμητη αναφώνηση του στρατιώτη αντιδιαστέλλει την απλή φυσική ομορφιά προς το αποκρουστικό πρόσωπο του πολέμου, που αποτελεί ένα αφύσικο προϊόν του πολιτισμού. Ο άνθρωπος αισθάνεται πληρότητα με απλές ικανοποιήσεις, που η παράλογη βία του πολέμου τις καταργεί και τον κάνει δυστυχισμένο. 
«με τον τρόπο τούτο»: ξεδιψώντας από την πηγή, είναι σαν να επιστρέφει στα φυσικά στοιχεία της Δημιουργίας και έτσι να εκδηλώνει τον πηγαίο σεβασμό του για το Δημιουργό. Φεύγοντας από το πεδίο μάχης ξαναβρίσκει την καθαρή ανθρωπιά του, κι έτσι τιμά το δώρο της ζωής. 
«...ξέχασε μονομιάς το Θεό. Έχασε τον άνθρωπο»: εδώ η εικόνα και η ιδέα του Θεού χάνουν τον αφηρημένο θρησκευτικό χαρακτήρα τους και αποκτούν νόημα μέσω της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η πίστη στο Θεό σημαίνει αγάπη και σεβασμός για τον άνθρωπο και τη ζωή. Δεν αρμόζει στο Θεό της αγάπης και της συγχώρεσης οι «πιστοί» να μισούν συνανθρώπους με διαφορετικό θρήσκευμα, χρώμα δέρματος και άλλη εθνική καταγωγή.
 «ο καταραμένος πόλεμος»: ο απλός, καθημερινός άνθρωπος βιώνει τον πόλεμο ως ανεξήγητο δεινό που αφανίζει τη ζωή. Ακόμα κι όταν πείθεται να τον αποδεχτεί, γνωρίζει ότι είναι ένα ολέθριο γεγονός που βρίσκεται σε δυσαρμονία με την τάξη της ζωής. Πιθανόν, να τον δικαιολογεί, αλλά σίγουρα τον βλέπει ως κάτι ξένο προς την ανθρώπινη φύση.
«αδελφέ...»: η προσφώνηση κωδικοποιεί την ιδέα της συναδέλφωσης και την αξία της αλληλεγγύης. Δηλώνει την άρνηση της διχόνοιας και το πνεύμα της συμφιλίωσης. «Ξέχασα, γιατί... μες στο σκοτάδι»: ο μεταμελημένος στρατιώτης αισθάνεται θύμα επιτήδειων φιλοπόλεμων κηρυγμάτων που τον παραπλάνησαν. Έτσι, ανάγει την αιτία του πολέμου όχι στη μοίρα ή στην ανθρώπινη επιθετική φύση, αλλά σε μια οργανωμένη και μεθοδική ιδεολογική προπαγάνδα που ποτίζει με μίσος τις ψυχές και διαιρεί τους ανθρώπους. 
Οι «κακούργοι» που ευθύνονται για αυτό δεν κατονομάζονται ούτε καν προσδιορίζονται. Η δραστηριότητά τους όμως, που τυφλώνει τους ανθρώπους, λογικά μπορεί να υποθέσει κάποιος ότι έχει ως κίνητρο κάποια ωφέλεια
[1] Μπορείτε να επισηµάνετε τις όµορφες εικόνες της φύσης στην αρχή του διηγήµατος, όταν ο νέος στρατιώτης ξαναγίνεται άνθρωπος που απολαµβάνει τη ζωή.
[2]Για να προσεγγίσουμε όμως σφαιρικά το φαινόμενο, πρέπει να επισημάνουμε ότι σε περίπτωση αμυντικού πολέμου (μια εισβολής από ξένο στρατό για παράδειγμα  )  υπάρχει η ηθική βάση (δηλ. η υπεράσπιση της ζωής και της τιμής των ατόμων και των οικογενειών τους) για αντίδραση και αντίσταση.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου
 1. Γιατί ο συγγραφέας δεν αναφέρει τα ονόματα και την εθνικότητα των στρατιωτών; 
Τα ονόματα και η εθνικότητα των στρατιωτών δεν παίζουν κανένα ρόλο στο μήνυμα που θέλει να περάσει ο συγγραφέας στο κοινό. Δεν έχει σημασία η συγκεκριμένη ιστορία ως μεμονωμένο περιστατικό, αλλά τα γεγονότα ανεξαρτήτως ιστορικού γεγονότος, πολέμου και αντιπάλων στρατοπέδων. Γι’ αυτό δεν αναφέρονται οι ταυτότητες των συγκεκριμένων πολεμιστών, των στρατευμάτων στα οποία ανήκουν ή των χωρών απ’ όπου προέρχονται. Αναφέρεται μόνο η νεαρή ηλικία τους και η σκληρή πραγματικότητα που είναι αναγκασμένοι να υπηρετήσουν σκοτώνοντας πρώτα απ’ όλα την ίδια τους την ανθρωπιά. 
2. Ποια κοινά γνωρίσματα έχουν οι δύο αντίπαλοι στρατιώτες; 
Οι δυο αντίπαλοι στρατιώτες είναι ταλαιπωρημένοι σωματικά και ψυχικά, ευγνώμονες στο Θεό που γλίτωσαν το θάνατο άλλη μια μέρα και διψασμένοι για φρέσκο νερό και μια μικρή ανάπαυλα. Έχουν αηδιάσει από τη βαρβαρότητα που ζουν και που τους στερεί και τους καταστρέφει τον εαυτό τους. Νιώθουν και οι δύο τρόμο για το τι πρόκειται να τους συμβεί και παρακαλούν το Θεό να τους προστατεύσει μέχρι το τέλος του πολέμου. Τέλος αναζητούν έστω λίγες στιγμές ηρεμίας μέσα στην κόλαση του πολέμου.
 3. Περιγράψτε τη μεταβολή της ψυχικής κατάστασης του στρατιώτη από τη στιγμή που πυροβόλησε τον εχθρό ως τη στιγμή που τον είδε νεκρό. 
Ο πρώτος στρατιώτης, βρίσκοντας τη γούρνα με το νερό, ξεκλέβει λίγα λεπτά ανάπαυσης και αναπόλησης της ειρηνικής ζωής χαζεύοντας το περιβάλλον και αναλογιζόμενος τη ζεστασιά της οικογένειάς του. Ευχαριστεί το Θεό που τον γλίτωσε και αυτή τη μέρα και τον παρακαλεί να τον διατηρήσει ζωντανό μέχρι να τελειώσει αυτή η λαίλαπα. Μόλις, όμως, αντικρίζει τον αντίπαλο, τρέπεται πάλι σε άγριο θηρίο και σημαδεύει, από τρόμο, τον εχθρό ανοίγοντας πυρά εναντίον του. Βέβαια λίγο αργότερα αισθάνεται ένοχος, έχοντας πολλές τύψεις αφού έχει τραυματίσει έναν άλλον στρατιώτη. Τρέχει χωρίς καμιά προφύλαξη να τον βοηθήσει και να τον κρατήσει στη ζωή. Ζητά απεγνωσμένα συγχώρεση από εκείνον και από το Θεό και προσεύχεται να σωθεί ο εχθρός του, που τον αποκαλεί πια «αδελφό». Είχε συνειδητοποιήσει τι ακριβώς είχε κάνει. Κλαίει και περιποιείται τον στρατιώτη, προσπαθεί να μετανοήσει γι’ αυτό που έκανε. Βέβαια, το τραγικό αποτέλεσμα δεν άργησε να έρθει.
 4. Ο ένας στρατιώτης σκοτώνει και ο άλλος σκοτώνεται. Ποιος είναι το τραγικό πρόσωπο και γιατί;
Τραγικά πρόσωπα είναι και οι δύο στρατιώτες. Ο πρώτος είναι θύμα της αγριότητας αφού συμμετέχει στον πόλεμο, ενώ παρακαλά το Θεό να του χαρίσει τη ζωή, ταυτόχρονα όμως χωρίς να το έχει προσχεδιάσει, στερεί το ίδιο ακριβώς όνειρο από ένα συνάνθρωπό του, από θύμα γίνεται μέσα σε λεπτά θύτης του ίδιου του του εαυτού. Ο δεύτερος στρατιώτης, από την άλλη, αποτελεί το δραματικό πρόσωπο, αφού, τρέχοντας άοπλος να γευτεί το δροσερό νερό της καθαρής πηγής, έρχεται αντιμέτωπος με το θάνατο.
 5. Εντοπίστε τα βασικότερα σημεία του κειμένου μέσα από τα οποία προκύπτει το ανθρωπιστικό και αντιπολεμικό του μήνυμα. 
Ολόκληρο το διήγημα θεωρείται αντιπολεμικό. Τα σημεία που συγκινούν, όμως, περισσότερο τον αναγνώστη είναι εκείνα που περιγράφουν τις αντιδράσεις του πρώτου στρατιώτη τη στιγμή που αντιλαμβάνεται το έγκλημα που διέπραξε και όταν προσπαθεί με λόγια και πράξεις να πάρει πίσω το κακό που άθελα του έκανε στον αντίπαλο «αδελφό» του αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό. Συγκεκριμένα τα χωρία «Ένα σκληρό χέρι ... και ξανά πάλι έτρεχε», «-Θεέ μου ... να ζήσει», «- Καλέ μου ... να με κάνουν να ξεχάσω», «Το σκοτάδι πύκνωσε ... πια δεν άκουγε» συνοψίζουν τα  αποτελέσματα της βίας. 

ΕΡΓΑΣΙΑ

Διαβάστε το απόσπασμα από το έργο του Μυριβήλη «Η ζωή εν τάφω»: Ο λόφος με τις παπαρούνες που ακολουθεί.

  

 Βρείτε ομοιότητες και διαφορές από το κείμενο του Μαγκλή.

Ήταν ένας λόφος άλικος από τις παπαρούνες. Ξεκουραζόταν ένα Ρούσικο Σύνταγμα, που τραβούσε κι αυτό για το μέτωπο. Εκεί μας σταματήσανε κ' εμάς. Είχε νερό μπόλικο και πρασινάδα εκεί δίπλα. Στήσαμε πυραμίδες τα όπλα και φάγαμε κοντά τους. Μας σίμωσαν κάτι μεγαλόσωμα παλικάρια με τριανταφυλλιά μάγουλα, με χοντρές μπότες και μπλούζες παιδιάτικες δίχως κουμπιά. Τα πηλίκιά τους είχαν κεραμίδι στενούτσικο.

— Γκίρτς;                   

 — Γκίρτς.

— Κριστιάν;            

 — Κριστιάν.

— Ορτοντόξ                 

— Ορτοντόξ.

Μας δεχτήκανε με χαρές σχεδόν παιδιάτικες. Γελούσανε, και μεις γελούσαμε, μας χάριζαν κονσέρβες, σουγιάδες. Με τα μεγάλα τους χέρια μάς χτυπούσανε στην πλάτη. Τραβούσανε και μας δείχναν από την τραχηλιά τους χρυσά, σιντεφένια σταυρουδάκια και φυλαχτάρια κρεμασμένα με αλυσιδίτσες. Σταυροκοπιόντανε με τον ορθόδοξο τρόπο.

— Κριστιάν! Κριστιάν!

Φάγαμε μαζί, κουβεντιάσαμε ώρες δίχως να καταλαβαίνει γρι ο ένας απ' τη γλώσσα τ' αλλουνού. Όμως συνεννοηθήκαμε περίφημα. Η αγάπη κ’ η όχτρα έχουνε διεθνή γλώσσα.

1.Σε τι είδους εποχή διαδραματίζεται  το περιστατικό; Ποιοι δείκτες (λέξεις, εκφράσεις…)

 του κειμένου μάς το δείχνουν; …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... 

2. α) Πού αποδίδει ο  ήρωας του κειμένου την παρόρμησή του να σκοτώσει; …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………….... …………………