Αναγνώστες

Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2020

Ζώρζ Σαρή: "Και πάλι στο σχολείο ..."

 Λίγα λόγια για το κείμενο:

Πρόκειται για απόσπασμα από το  μυθιστόρημα* Ε.Π. (« Ενωμένες Πάντα»), το οποίο είναι αυτοβιογραφικό έργο και αναφέρεται στη σχέση της Σαρή με την επίσης γνωστή συγγραφέα Άλκη Ζέη. Η πλοκή του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται λίγο πριν το Β’  παγκόσμιο πόλεμο σε ένα σχολείο θηλέων, όπου φοιτούν έφηβες κοπέλες γεμάτες ζωντάνια. Παίζουν, γελάνε, κάνουν σκανταλιές, γνωρίζουν ανθρώπους, συνάπτουν στενές σχέσεις, πραγματικές φιλίες οι οποίες δοκιμάζονται καθημερινά. Μέσα σε αυτό το σχολείο φοιτούν εσώκλειστες μαθήτριες, αλλά και κορίτσια που πηγαινοέρχονται από τα σπίτια τους. 

Είδος αποσπάσματος:
1. Πεζό:
 είδος γραπτού λόγου που συγγενεύει με την καθημερινή φυσική ομιλία
                                                        
2. Εφηβικό: συμβάλει: α) στην κοινωνικοποίηση των νεαρών αναγνωστών
                                     β) στην αυτοσυνειδησία τους
                                     γ) στην απόκτηση ταυτότητας
                                     δ) στην ενίσχυση της ικανότητας του εφήβου να ελέγχει τον εαυτό του και το περιβάλλον του
                                     ε) στο να βλέπει, να κρίνει, να εκτιμά τις απόψεις των άλλων εφήβων
3. Αυτοβιογραφικό περιγράφει γεγονότα που έχει ζήσει η συγγραφέας

Θεματικά κέντρα:
1. Η επιστροφή στο σχολείο μετά τις διακοπές
2. Σκιαγράφηση των χαρακτήρων των ηρώων
3. Φιλία
4. Παιδαγωγικές σχέσεις και αντιλήψεις 

Περιεχόμενο: 
  • το απόσπασμα είναι κοινωνικό και δείχνει τις σχέσεις των κοριτσιών μεταξύ τους και με τους καθηγητές τους (Διευθύντρια, Δασκάλα)

Τόπος: Αθήνα, σχολείο Θηλέων.
Χρόνοςαπροσδιόριστος, αλλά μπορούμε να εντάξουμε το απόσπασμα σε ένα γενικότερο χρονικό πλαίσιο, δηλαδή την δεκαετία του 40, όταν η συγγραφέας πήγαινε σχολείο. Πιο συγκεκριμένα  το μυθιστόρημα τοποθετείται χρονικά το 1936-1937 .
Αφηγητής-αφήγηση:
 Ο Αφηγητής είναι αμέτοχος στην ιστορία (ετεροδιηγητικός), παντογνώστης (γνωρίζει γεγονότα, τις σκέψεις  και τα βαθύτερα συναισθήματα των προσώπων).  Η αφήγηση γίνεται σε γ' πρόσωπο, από έναν μη δραματοποιημένο αφηγητή που φαίνεται ότι δεν συμμετέχει στην ιστορία (εκτός από το σημείο, όπου φαίνεται να παρεμβαίνει η Ζώρζ Σαρρή "Αντίο Ποζελάκι").   
Η αφήγηση είναι χρονολογική (γραμμική)τα γεγονότα αναφέρονται με τη σειρά με την οποία διαδραματίστηκαν με κάποιες σύντομες αναδρομές στο παρελθόν ( το πρόσφατο καλοκαίρι, η ανάμνηση της Ζωρζ από την Αίγινα, η αναφορά στην περσινή ντροπή της αντιγραφής).
Αφηγηματικοί τρόποι:
1. Διάλογος  κυριαρχεί στο απόσπασμα και δίνει ζωντάνια, ποικιλία, παραστατικότητα, θεατρικότητα. 
Η δροσιά των νεαρών κοριτσιών μεταδίδεται ολοζώντανη μέσα από τους διαλόγους τους. Έτσι δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη να φανταστεί το σκηνικό της ιστορίας με μεγάλη ευκολία και να αντιλαμβάνεται την ιστορία σαν να παρακολουθεί μια θεατρική παράσταση. Ο αναγνώστης συμμετέχει έμμεσα στην πλοκή της αφήγησης.Ο διάλογος επιτρέπει επίσης να φανούν οι διαφορές στην κοινωνική θέση και στις αντιλήψεις των κοριτσιών καθώς και η παιδαγωγική μέθοδος της καθηγήτριας.
2. Η Αφήγηση καταλαμβάνει μικρό μέρος του αποσπάσματος.Στην αφήγηση παρεμβαίνει κάποια στιγμή η Ζωρζ Σαρή για να αποχαιρετήσει μια φίλη, το «Ποζελάκι». 
3. Περιγραφή 
  Υπάρχουν σύντομες περιγραφές της εξωτερικής εμφάνισης των κοριτσιών, των καθηγητριών , των τόπων (π.χ πύργος στη Μάνη, Αίγινα)
4.Σχόλια: Η αφηγήτρια σχολιάζει πρόσωπα και πράγματα σαν παντογνώστης αφηγητής , γνωρίζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των προσώπων. Με τα σχόλιά της γνωρίζουμε  τον κόσμο της και την κριτική της σκέψη.

Ενότητες:
1η Ενότητα: §1-8 <<Η τάξη γιορτάζει…στο σχολείο πανηγύρι>>: Η επιστροφή στο σχολείο, η χαρά για το ξανασμίξιμο και οι καλοκαιρινές εντυπώσεις.

2η Ενότητα: §9-11 <<Όταν μπήκε στην τάξη …είχε διαλέξει Το θέμα!>>: Το σχολικό πρόγραμμα ξεκινά και δίνεται το θέμα της πρώτης έκθεσης.

3η Ενότητα: §12-13 <<Πριν ακόμη χτυπήσει…που φτερούγιζαν γύρω τους>>: Η Ζωρζ σκέφτεται πώς θα περιγράψει όλα όσα έζησε το καλοκαίρι. 

Γλώσσα:
  • είναι απλή δημοτική, καθημερινή
  • χρήση ελάχιστης καθαρεύουσας
  • ο λόγος είναι απλός και εκφραστικός 

Ύφος: 

  • απλό, φιλικό, παιδικό,  και φυσικό και αποδίδει με επιτυχία το στιλ ομιλίας των νεαρών κοριτσιών, χιουμοριστικό και το τέλος λυρικό, καθώς είναι γεμάτο από τα συναισθήματα των κοριτσιών και γλαφυρό, χάρη στα σχήματα λόγου. Επίσης ζωντανό, ζωηρό και γοργό, καθώς κυριαρχεί ο διάλογος, η πρωτοπρόσωπη αφήγηση των διακοπών της κάθε κοπέλας, η οποία δεν είναι μακροσκελής, ώστε να μην κουράζει, αλλά περιορίζεται σε σύντομες, κοφτές προτάσεις. Επιπλέον είναι ευχάριστο και νοσταλγικό καθώς χαρακτηρίζεται από την αναπόληση των καλοκαιρινών διακοπών
  • Εκφραστικά μέσα:
  • Σχήματα λόγου : χρησιμοποιούνται κυρίως μεταφορές, παρομοιώσεις, επαναλήψεις, ασύνδετο σχήμα και ωραίες εικόνες προσώπων και τοπίων.Σχήματα Προσωποποιήσεις: Η τάξη γιορτάζει τη χαρά της πρώτης μέρας  
    Μεταφορές: Μάτια λαμπερά γεμάτα θάλασσες και βουνά, γεμάτα παιχνίδια, γεμάτα τρέλεςνα προλάβουμε τη θάλασσα λάδιΚι ήταν η πρώτη μέρα στο σχολείο πανηγύριΣτην αυλή μεγάλες και μικρές μαθήτριες έκοβαν βόλτες.
    Παρομοιώσεις:  Όταν σαν θεά Αθηνά κατέβαινε το λοφάκι
    Ασύνδετο σχήμα: Αγκαλιές, φιλιά, γέλια, φωνέςΗ Πόπη στο Λουτράκι, η Τίλδα στη Γλυφάδα, Θα τα έγραφε όλα, για την καφασωτή παράγκα …από τον ψηλό βράχο»
    Επαναλήψεις: ήταν όμορφη, πιο όμορφη από πέρσιΠιστεύω
    πως φέτος θα πούμε πολλά, πιο πολλά από πέρσι.
    Υπερβολή: «έγινε χαλασμός από τα πολλά χειροκροτήματα»
    Αντίθεση: «μεγάλες και μικρές μαθήτριες»
  • Εικόνες: -Ε, και να βλέπατε τον πύργο των παππούδων μου!…με είκοσι τέσσερις λαμπτήρες Αδύνατη, μικροκαμωμένη…Ομορφούλα
  • Το μήνυμα του κειμένου
    Τα εφηβικά χρόνια είναι ανέμελα. Ανάμεσα στους μαθητές αναπτύσσονται φιλίες. Η εικόνα είναι οικεία και δεν παρουσιάζει διαφορές από τη σύγχρονη εικόνα των μαθητών σε ανάλογες περιστάσεις. Χαρούμενη ατμόσφαιρα, αγάπη και φιλία μεταξύ των κοριτσιών, συμπάθεια προς την καλή καθηγήτρια. Η σχολική ζωή βέβαια διέπεται από πιο αυστηρούς κανόνες σε σχέση με σήμερα.
     

Εντοπισμός και περιγραφή των προσώπων του αποσπάσματος:

Οι μαθήτριες της τάξης: ανήκουν στην εύπορη κοινωνική τάξη (όλες πήγαν διακοπές το καλοκαίρι, κάποιες σε ακριβά ξενοδοχεία, φοιτούν εσωτερικές σε ιδιωτικό σχολείο). Όλες φαίνεται να είναι δεμένες και είναι σαν  μία παρέα, παρόλο που διαφέρουν οι συνθήκες της ζωής της καθεμιάς. Είναι αυθόρμητες, γεμάτες ενθουσιασμό , εκδηλώνουν τις φιλικές τους διαθέσεις μέσα στην εορταστική ατμόσφαιρα της επιστροφής στο σχολείο, υποδέχονται φιλικά τη νέα συμμαθήτριά τους. Οι σχέσεις μεταξύ τους είναι στενές και κυριαρχούν  η χαρά, το κέφι, η συγκίνηση, η ανεμελιά, η νοσταλγία και η αισιοδοξία. Τη χαρούμενη αυτή διάθεση την εκδηλώνουν με:  αγκαλιές, φιλιά, γέλια, φωνές, χειροκροτήματα, ανταλλαγή καλοκαιρινών αναμνήσεων, εμπειριών, μυστικών. Νιώθουν όμως και στενοχώρια για τις συμμαθήτριες που δε θα είναι φέτος μαζί τους στο σχολείο. Τα κορίτσια είναι δεμένα μεταξύ τους αν και δεν λείπουν κάποιες ανταγωνιστικές ή τυπικές και αδιάφορες σχέσεις που ίσως κρύβουν κάποια αντιπάθεια.
​Δείχνουν τον απαιτούμενο σεβασμό στην διευθύντριά τους την Κυρία Ερασμία αλλά τα αισθήματά τους προς αυτήν είναι άχρωμα και άτονα. Υποδέχονται όμως με ενθουσιασμό την αγαπημένη καθηγήτριά τους. Μεταξύ της τελευταίας και των μαθητριών έχει αναπτυχθεί μία ιδιαίτερη οικειότητα και αγάπη.

Κοινωνικά θέματα που αφορούν το θεσμό της οικογένειας: 
-         διαλυμένες οικογένειες (Αθηνούλα)
-         φτωχές, πολύτεκνες οικογένειες που συχνά αναγκάζονται να δώσουν τα παιδιά τους για υιοθεσία (Μίνα)
-         κάποια παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο για να εργαστούν (Ποζέλι)
=> η φοίτηση στο Γυμνάσιο δεν ήταν τότε υποχρεωτική

Ηθογραφία: 
Η Ζωρζ Σαρή:  Είναι το βασικό πρόσωπο του μυθιστορήματος. Παρουσιάζεται αυθόρμητη, ξέγνοιαστη, ομιλητική και διαθέτει ζωηρή φαντασία, ενώ συγκινείται όταν αποχαιρετά με το δικό της τρόπο την Ποζελί. . Θέλει να γράψει την καλύτερη έκθεση , όταν η καθηγήτριά τους τούς αναθέτει να γράψουν την πρώτη έκθεση. Αισθάνεται ακόμα τύψεις για την αντιγραφή που έκανε την προηγούμενη χρονιά. Παρουσιάζεται ρομαντική, αγαπά τη θάλασσα, είναι τίμια και ειλικρινής.
Άλλες μαθήτριες:
Λίλη: είναι  υπεροπτική, εγωίστρια και ψυχρή.
Κική:  φαντασμένη και επιδειξιομανής.
Άλμπα: εσωστρεφής, λιγομίλητη,  ντροπαλή.


Η καθηγήτρια:  Η δεσποινίς Κλάρα εμφανίζεται προσιτή, απλή, φιλική και αγαπητή στις μαθήτριες. Μιλάει με οικειότητα στα κορίτσια γι’αυτό είναι αξιαγάπητη. Αυτή η διαπροσωπική σχέση με τις μαθήτριές της είναι προχωρημένη  για εκείνη την εποχή της αυστηρότητας. Είναι αφοσιωμένη στη δουλειά της και υπεύθυνη.  Είναι ευγενική καθώς καλωσορίζει τη νέα μαθήτρια.


Η κυρία Ερασμία Δελαπόρτα (η διευθύντρια): Φαίνεται τυπική, απρόσωπη, με αυστηρή συμπεριφορά. Δείχνει ψυχρή, και είναι απόμακρη (για να προκαλεί σεβασμό αλλά και φόβο). Είναι λακωνική καθώς περιορίζεται σε σύντομες ανακοινώσεις.
 Θέμα: η επιστροφή στο σχολείο μετά τις θερινές διακοπές και η πρώτη ανταλλαγή των εμπειριών του καλοκαιριού ανάμεσα στις συμμαθήτριες μιας τάξης κάποιας σχολής θηλέων με οικοτροφείο. Οι μαθήτριες ήταν γόνοι ευκατάστατων οικογενειών σε εποχή μεγάλης φτώχειας (λίγο πριν το ’40). 
Ερμηνευτική προσέγγιση :Η διάθεση των κοριτσιών και οι εκδηλώσεις τουςΧαρούμενη διάθεση, γιορταστική ατμόσφαιρα, κέφι, νεανική ανεμελιά. Τα κορίτσια ανταμώνουν και πάλι και εκδηλώνουν τη χαρά τους με αγκαλιές, φιλιά, γέλια και φωνές ανταλλάσσοντας εμπειρίες, αναμνήσεις, μυστικά. Η καθεμιά λέει για το δικό της καλοκαίρι, οι κουβέντες τους είναι σκόρπιες, σχολιάζουν τις εντυπώσεις από αυτά που έζησαν, διακόπτουν η μια την άλλη, καθώς η καθεμιά θέλει να πει τα δικά της. Βρίσκονται σε μια ατμόσφαιρα ξεγνοιασιάς και νεανικού κεφιού και ξεκινούν τη νέα σχολική χρονιά με αισιοδοξία. 
Οι σχέσεις των μαθητριών μεταξύ τουςΕίναι όλες μια παρέα. Ακούνε με ενδιαφέρον τις αναμνήσεις της καθεμιάς από τις καλοκαιρινές διακοπές, εκδηλώνουν τις φιλικές τους διαθέσεις με αυθορμητισμό και υποδέχονται με καλή διάθεση τη νέα τους συμμαθήτρια. Στην αφήγηση παρεμβαίνει κάποια στιγμή η Ζωρζ Σαρή και αποχαιρετά με έκδηλη συγκίνηση μια φίλη που δεν θα είναι φέτος μαζί τους. 
Οι σχέσεις με το σχολείο και τους καθηγητέςΣτη διευθύντρια δείχνουν τον απαιτούμενο σεβασμό και την αγαπημένη τους καθηγήτρια την υποδέχονται με ενθουσιασμό. Τη συμπαθούν πολύ και έχουν σχέση αμοιβαίας κατανόησης, συνεργασίας και σεβασμού. Είναι πρόθυμες να ανταποκριθούν με προθυμία στα σχολικά τους καθήκοντα. Η φιλόλογος μιλά στις μαθήτριες με οικειότητα και θέτει τους στόχους της νέας χρονιάς με σοβαρότητα και υπευθυνότηταπολύ καλή σχέση μαθητριών με την καθηγήτρια, κάτι όχι συνηθισμένο εκείνη την εποχή της αυστηρότητας, μοιάζει με τη σχέση οικειότητας που υπάρχει ανάμεσα στους μαθητές και τους καθηγητές της δικής μας εποχής. 
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1η ομάδα

  1. Στο κείμενο έχουμε την αφήγηση της πρώτης μέρας στο σχολείο, μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, μιας ομάδας κοριτσιών που φοιτούν σε Σχολή Θηλέων. Μέσα σε αυτήν την αφήγηση μπορούμε να εντοπίσουμε μια σειρά από μικρότερες αφηγήσεις για το πώς πέρασε κάθε κορίτσι τις καλοκαιρινές του διακοπές.  Εντοπίστε όσο πιο πολλές μπορείτε από αυτές τις αφηγήσεις.
  • Ποιες από αυτές είναι σε πλάγιο και ποιες σε ευθύ λόγο; Γιατί η συγγραφέας καταφεύγει τόσο συχνά στη χρήση του διαλόγου;
  • Σε ποιο χρόνο είναι τα περισσότερα ρήματα σε αυτές τις αφηγήσεις;

 

2.     Ποια είναι η διάθεση των κοριτσιών την πρώτη μέρα της επιστροφής τους

στο σχολείο μετά τις καλοκαιρινές διακοπές και με ποιους τρόπους την

εκδηλώνουν;

2η ομάδα

  1. α) Να συμπληρώσετε τον ακόλουθο πίνακα για την αφήγηση που διαβάσατε :

 

·                  Τόπος της ιστορίας
·                  Χρόνος της ιστορίας
·                  Η γλώσσα της αφήγησης
·                  Ποιος αφηγείται την ιστορία; Συμμετείχε ο ίδιος στα γεγονότα που εξιστορεί;
·                  Σε ποιο  ρηματικό πρόσωπο γίνεται η αφήγηση ;

 

  1. Βρείτε στο κείμενο και σχολιάστε σημεία που φανερώνουν τη σχέση των μαθητριών μεταξύ τους, με το σχολείο και τους καθηγητές τους. Συγκρίνετε τα ευρήματα με τις δικές σας εμπειρίες και σχέσεις.

3η ομάδα

 

  1. Ποιος αφηγηματικός τρόπος κυριαρχεί στο απόσπασμα και πώς επιδρά στον αναγνώστη η επιλογή αυτή;
  2. Βρείτε στο κείμενο σημεία που αφορούν εφηβικές ανησυχίες και να τις συγκρίνετε με τις δικές σας

 

          4η ομάδα    

 

 

  1. Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της πρώτης με αυτά της δεύτερης στήλης

 

Σχήματα λόγου παραδείγματα
1.     Προσωποποιήσεις       i.          Όταν σαν θεά Αθηνά κατέβαινε το λοφάκι

 

2.     Μεταφορές:     ii.          Η τάξη γιορτάζει τη χαρά της πρώτης μέρας
3.     Παρομοιώσεις:   iii.          ήταν όμορφη, πιο όμορφη από πέρσι
4.     Ασύνδετο σχήμα   iv.          έγινε χαλασμός από τα πολλά χειροκροτήματα
5.     Επαναλήψεις     v.          Στην αυλή μεγάλες και μικρές μαθήτριες έκοβαν βόλτες

 

6.     Εικόνες:   vi.          Αγκαλιές, φιλιά, γέλια, φωνές
7.     Υπερβολή vii.          μεγάλες και μικρές μαθήτριες
8.     Αντίθεσηviii.          Ε, και να βλέπατε τον πύργο των παππούδων μου!…με είκοσι τέσσερις λαμπτήρες

 

  1. Συγκρίνετε τις εμπειρίες αγοριών και κοριτσιών εκείνης της εποχής με τις δικές σας.

 

 

5η ομάδα

1.     Βρείτε σημεία στα οποία η αφηγήτρια σχολιάζει πρόσωπα και πράγματα τα οποία δε θα μπορούσε λογικά να ξέρει. Πώς ονομάζεται αυτός ο τύπος του αφηγητή και ποιες δυνατότητες προσφέρει στην αφήγηση;4

2.     Βρείτε στο κείμενο σημεία που αφορούν παιδαγωγικές αντιλήψεις και να τις σχολιάσετε

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ : Επιλέξτε ένα από τα δύο θέματα (περίπου 200 λέξεις).

  1. Γράφεις στο ιστολόγιο του σχολείου σου ένα άρθρο όπου περιγράφεις τη σχολική ζωή στην εποχή της Ζωρζ Σαρή και τη συγκρίνεις με τη σημερινή. (σχέσεις μαθητών, καθηγητές κτλ.)
  2. Μόλις έχεις επιστρέψει στο σπίτι μετά την πρώτη μέρα στο σχολείο. Γράψε στο ημερολόγιό σου μια σελίδα με τα συναισθήματα και τις προσδοκίες σου απ΄αυτή την επιστροφή.

 



Δραστηριότητες:
=> Για να εμπεδώσετε το κείμενο πατήστε ΕΔΩ.
  • ​Μπορείτε να βρείτε μια παρουσίαση της ενότητας πατώντας ΕΔΩ
  • Βιογραφικά στοιχεία  για τη συγγραφέα μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ. 
  • Μπορείτε επίσης να μάθετε για τη συγγραφέα μέσα από μια παρουσίαση πατώντας ΕΔΩ. ​
  • Δείτε την Άλκη Ζέη να μιλά για τη φιλία της με τη Ζώρζ Σαρρή πατώντας ΕΔΩ. 
  • ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑhttp://mariafiolitaki.weebly.com/zeta974rhozeta-sigmaalpharho942-kappaalphaiota-pi940lambdaiota-sigmatauomicron-sigmachiomicronlambdaepsilon943omicron.html
  • https://www.blogger.com/blog/post/edit/9213250236640960149/6540387378297384343

Γλυκό του κουταλιού

  Γλυκό του κουταλιού           Μεγάλο μέρος της ποίησης του Κύπριου ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη απηχεί το ιστορικό γεγονός της τουρκικής ει...